ناتو پشت ترکیه را خالی کرد
پنجشنبه, ۵ آذر ۱۳۹۴، ۰۱:۳۲ ق.ظ
همانطور که انتظار می‌رفت ناتو درنشست اضطراری سه‌شنبه شب خود، از ترکیه اعلام حمایت کرد اما گزارش‌های منتشر شده حاکی از آن است که در میان اعضای ناتو اختلاف نظر جدی درباره حمایت از آنکارا وجود دارد و آنها علاقه‌ای ندارند که وارد درگیری روسیه و ترکیه شوند.
نویسنده : محمد بابایی
همانطور که انتظار می‌رفت ناتو درنشست اضطراری سه‌شنبه شب خود، از ترکیه اعلام حمایت کرد اما گزارش‌های منتشر شده حاکی از آن است که در میان اعضای ناتو اختلاف نظر جدی درباره حمایت از آنکارا وجود دارد و آنها علاقه‌ای ندارند که وارد درگیری روسیه و ترکیه شوند. روز گذشته مقامات روسیه مواضع تندی علیه ترکیه اتخاذ و رهبران آنکارا را به حمایت از تروریسم متهم کردند. «دیمیتری مدودف» چهارشنبه هشدار داد ساقط کردن جنگنده سوخو توسط ترکیه عواقب وخیمی برای آنکارا در پی خواهد داشت. وی همچنین تهدید کرد سقوط جنگنده روسیه شاید به لغو پروژه‌های مشترک بین مسکو و آنکارا بینجامد. مدودف افزود: «ترکیه حامی تروریسم است و این جای تعجب ندارد. دولت ترکیه منافع مالی مستقیم در سود فروش نفت داعش دارد.» «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرملین هم روز چهارشنبه با تأکید بر اینکه روسیه به حملات هوایی خود علیه مواضع داعش در سوریه ادامه خواهد داد، نسبت به نیت و تمایل آنکارا برای مشارکت در جنگ علیه داعش ابراز تردید کرد. سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز در نشستی خبری درباره سقوط جنگنده این کشور توسط ترکیه گفت: مسکو در روابط خود با آنکارا به طور اساسی بازنگری خواهد کرد و نه سفری به ترکیه انجام خواهد شد و نه به مقامات ترکیه اجازه داده می‌شود که به مسکو بروند. وزیر خارجه روسیه ادامه داد: «ما با ترکیه سر جنگ نداریم و روابطمان را با ملت این کشور ادامه خواهیم داد اما پس از این تحولات انتظار نداشته باشید روابط همانند گذشته ادامه یابد. مسکو به طور کلی در تبادلات و روابط خود با ترکیه بازنگری خواهد کرد.»
هدف‌گیری با برنامه‌ریزی
مقامات روسیه ترکیه را متهم کرده‌اند که بر اساس برنامه قبلی جنگنده سوخو 24 را هدف قرار داده‌اند. سرگئی لاوروف با عمدی خواندن این اقدام آنکارا گفت: «ترکیه بارها خواستار ایجاد «منطقه‌ای امن» در مرزهای خود با سوریه شده بود و اقدام دیروز نیز در راستای همین خواست ترک‌هاست.» لاوروف گفت: «پیشتر نیز چنین حوادثی در مرز با ترکیه رخ داده بود و هواپیماهای ما اشتباهاً چند ثانیه‌ای به حریم هوایی ترکیه وارد شده بودند اما هیچ گاه کار به درگیری هوایی نکشید. گرچه در مورد دیروز باید اطمینان بدهم که جنگنده روسیه وارد حریم هوایی ترکیه نشده بود. در زمانی که یک جنگنده ترکیه توسط سوریه هدف قرار گرفت، اردوغان که در آن زمان نخست وزیر ترکیه بود با این ادعا که ورود یک جنگنده به حریم هوایی این کشور دیگر برای چند ثانیه دلیل قانع کننده‌ای برای هدف گرفتن آن نیست، این اقدام ارتش سوریه را محکوم کرد. اما چگونه اکنون خود دست به چنین اقدامی می‌زند و از آن دفاع می‌کند؟!» سرگئی لاوروف همچنین گفت: «تلفنی با وزیر خارجه ترکیه (مولود چاووش اوغلو) صحبت کردم. به او گفتم آیا امریکایی‌ها ادعای شما را درباره اینکه جنگنده روسیه وارد حریم هوایی ترکیه شده‌اند، تأیید کردند؟ اما او جوابی نداشت.» تحلیلگران نیز گفته وزیر خارجه روسیه را تأیید می‌کنند. توماس مک‌اینرنی، ژنرال بازنشسته نیروی هوایی امریکا گفت که اقدام ترکیه در هدف گرفتن جنگنده سوخوی روسیه می‌تواند اقدامی از پیش طراحی شده از سوی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه باشد تا میان روسیه و ناتو شکاف ایجاد کند. مک‌اینرنی در گفت‌وگو با فاکس نیوز تأکید کرد، این حمله از پیش توسط اردوغان برنامه ریزی شده بود و هدف از آن تنش‌زایی میان روسیه و ناتو و همچنین ناکام گذاشتن همکاری بالقوه در سوریه بود چرا که آنکارا مخالف حمایت امریکا از شبه‌نظامیان کرد است.
ناتو پشت ترکیه نمی‌ایستد
ناتو با تکرار مواضع قبلی خود مبنی بر حمایت از ترکیه و حق این کشور برای دفاع از مرزهای خود، از روسیه و ترکیه خواست که از ایجاد تنش بیشتر خودداری کنند. ینس استولتنبرگ، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در کنفرانس مطبوعاتی گفت: «در شرایط کنونی ما خواستار آرامش و تنش‌زدایی هستیم. دیپلماسی و تنش‌زدایی مسائلی مهم برای حل این مسئله به شمار می‌روند.» استولتنبرگ همچنین خواهان مذاکرات بیشتر میان مسکو و آنکارا برای حل و فصل این وضعیت شد و گفت: جامعه بین الملل باید جلوی تکرار وقوع تصادفات این‌چنینی را بگیرد، هر چند ناتو تلاش کرد موضع منسجمی در حمایت از ترکیه اتخاذ کند اما گزارش‌های منتشر شده حاکی از اختلاف جدی اعضای ناتو درباره اقدام ترکیه در ساقط کردن جنگنده روسی است. سرگئی لاوروف گفت: ما می‌دانیم بیانیه‌ای که توسط دبیر کل ناتو قرائت شد، مورد توافق همه اعضا نبود. وزیر خارجه روسیه خاطر نشان کرد: « ارزیابی ناخوشایندی از عملکرد ترکیه [در میان اعضای ناتو] وجود داشت اما اتحاد منسجم متحدان که به خوبی شناخته شده است، [بر بیانیه] غالب شده است.» راشا تودی هم به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داد: اعضای ناتو پس از نشست فوری درباره سقوط جنگنده روسی توسط ترکیه نتوانستند حمایت واحدی از ترکیه نشان دهند. این منابع همچنین گفتند که نگرانی جدی در میان اعضا درباره رفتار ترکیه وجود داشت و آنها درباره محل سقوط هواپیما اختلاف داشتند. راشا تودی همچنین به نقل از یک منبع نزدیک به ناتو گزارش داد: « در جریان بحث درباره حادثه سوخو24 اختلافات جدی وجود داشت و بعضی نمایندگان درباره شکایت ترکیه خیلی محتاط و کم حرف بودند.» همچنین رویترز به نقل از دیپلمات‌های ناتو که در نشست حضور داشتند، گزارش داد: « در حالی که هیچ‌کدام از نمایندگان 28 عضو صریحاً از روسیه حمایت نکرده‌اند اما عده‌ای از اینکه ترکیه هواپیمای روسی را بیرون از حریم هوایی خود اسکورت نکرده، ابراز نگرانی کردند.» اظهارات رسمی بعضی مقامات اروپایی نیز حاکی از آن بود که آنها علاقه‌ای ندارند خود را درگیر این بحران کنند. «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان در سخنانی در پارلمان این کشور به صورت ضمنی اقدام ترکیه را سرزنش کرد. وی با اشاره به اینکه «شرایط پس از اقدام ترکیه در سرنگونی هواپیمای روسی پیچیده شده است، هر کسی حق دفاع از خود در برابر تجاوز را دارد»، تأکید کرد: «ترکیه باید از هر اقدامی که به وخامت اوضاع منجر می‌شود، خودداری کند.» امریکایی‌ها نیز در ظاهر بر حق ترکیه برای دفاع از مرزهای خود تأکید کردند اما با اشاره به اینکه این هواپیما در خاک سوریه مورد اصابت قرار گرفته ادعای ترکیه را به نوعی تکذیب کردند. رسانه‌های امریکایی به نقل از یک مقام رسمی این کشور که نخواسته نامش فاش شود، آورده‌اند: «اطلاعات نشان می‌دهد این جنگنده در حریم هوایی سوریه مورد اصابت قرار گرفته است.» در همین حال، کلنل استیو وارن، سخنگوی ارتش امریکا مستقر در بغداد در تماسی ویدئویی با خبرنگاران گفت: هنوز مشخص نیست جنگنده روسیه که روز سه‌شنبه ساقط شد، در کدام طرف مرز ترکیه – سوریه پرواز می‌کرده است و تجزیه و تحلیل آن و رسیدن به نتیجه گیری اندکی زمانبر خواهد بود. در همین حال مقامات امریکایی گفته‌اند این هواپیما فقط 17 ثانیه وارد حریم هوایی ترکیه شده بود. تحلیلگران معتقدند این مواضع امریکا نشان می‌دهد ترکیه بدون هماهنگی واشنگتن دست به این اقدام زده است.
موضع نرم ترکیه
به نظر می‌رسد ترس از واکنش روسیه و نبود حمایت جدی از ترکیه در میان اعضای داعش باعث نرم شدن مواضع مقامات ترکیه شده است. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز چهارشنبه گفت که مقامات نظامی کشورش نمی‌دانستند که هواپیمای سرنگون شده متعلق به روسیه بوده و فکر می‌کردند تعلق به سوریه دارد. وی با اشاره به اینکه «ما نمی‌خواهیم روابط خود را با روسیه بحرانی کنیم»، اظهار داشت: «ترکیه پیش از اعلام روسیه درباره هویت جت پیش از سرنگونی آن اطلاع نداشت.»
اس-400
یکی از مهم‌ترین واکنش‌های روسیه به اقدام ترکیه استقرار موشک اس_400 در شمال سوریه است؛ تحولی که کارشناسان آن را خیلی مهم توصیف کردند. «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه روز چهارشنبه با اعلام خبر استقرار سامانه اس-400 در پایگاه هوایی «حمیمیم» سوریه گفت: استقرار این سامانه پدافند هوایی جامعی فراهم آورد. پیشتر وزارت دفاع روسیه اعلام کرده واکنش مسکو سه مرحله خواهد داشت؛ «تأمین پوشش هوایی برای جت‌های جنگنده در تمام عملیات هوایی، افزایش پدافند هوایی از طریق استقرار موشک‌های رهگیر کروز در سواحل لاذقیه و در نهایت نیز تعلیق تمام ارتباطات نظامی با ترکیه.» همچنین روسیه ناوشکن مجهز به موشک‌های کروز و سامانه ضدهوایی که گفته می‌شود شبیه اس-300 است در سواحل لاذقیه مستقر کرد. رسانه‌های روسی گزارش دادند به این موشک دستور داده شده است تا هر هدفی که می‌تواند خطر ایجاد کند، هدف قرار دهد.
