به گزارش سرویس فرهنگی جام نیوز، سفر و مسافرت کردن برای هر کسی لازم است. کشور عزیز مان ایران هم می تواند با داشتن جاذبه های طبیعی، مذهبی و تاریخی بسیار اولویت اول سفر هموطنان مان باشد.
اتفاقی که اگر رخ دهد به طور قطع از خروج گاه بی رویه ایرانیان به کشورهای همسایه و افتادن آنها در دام تورهای گردشگری بی کیفیت و گاه دردساز و همچنین خروج ارز جلوگیری کند.
قصد داریم به مناسبت ایام نوروز که نام آن با سفر و دید و بازدید گره خورده است به طور روزانه درباره دو استان کشور و جاذبه های گردشگری آن مطالبی را ارائه کنیم. در این بخش به معرفی استان اردبیل و مناطق سیاحتی و زیارتی آن می پردازیم.
اَردَبیل یکی از کلان شهرهای ایران و مرکز استان اردبیل در شمال غربی کشورمان است. این شهر در قبل و پس از اسلام مرکز آذربایجان بوده است.
واژۀ اردبیل واژه‌ای اوستایی است که از دو کلمه آرتا ( مقدّس) و ویل (شهر) به معنی شهر مقدّس ترکیب شده است. وسعت این شهرستان ۳۸۱۰ کیلومتر مربّع است و چهرۀ عمومی شهرستان اردبیل متأثّر از ارتفاعات کوهستان‌های سبلان (ساوالان)، باغرو (تالش) و بزغوش است که این عوامل طبیعی سبب محصور شدن آن شده‌اند. اردبیل از مناطق با اهمیّت ایران به شمار می‌آید و دارای آثار و ابنیّه تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیادی است.
جمعیت اردبیل در سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۴۸۲۶۲۳ نفر بوده که این رقم با احتساب جمعیت ساکن در حومهٔ شهر به بیش از ۵۸۰۰۰۰ نفر می‌رسد. اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته‌است و دارای ارتفاع زیادی است و از سردترین شهرهای ایران محسوب می‌گردد که جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد. این شهر در ۲۱۹ کیلومتری تبریز و ۵۷۸ کیلومتری تهران واقع شده‌است.
شهر اردبیل در میان دشتی با همین نام در ارتفاع ۱۵۰۰متری از سطح دریا و در میان کوه‌های تالش و سبلان واقع در رشته‌کوه البرز در شمال غرب فلات ایران جای گرفته و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است.
مردم
زبان مردم شهر اردبیل ترکی آذربایجانی است. مذهب اکثر مردم این شهر، اسلام (شیعه دوازده‌امامی) هستند. همچنین مسیحیان شهر که اغلب ارمنی بوده‌اند در دهه‌های گذشته مهاجرت نموده‌اند.
اردبیل از شهرهای کهن ایران است که حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد.در لوحه‌های گلی سومریان به صورت آرتا یا آراتتا ثبت گردیده‌است که خود قدمت شهر را تا ۵۰۰۰ سال میرساند.
همچنین اردبیل تمدنی ۳۰۰۰ ساله در حاشیه جاده ابریشم دارد که سابقه تاریخی و باستانی آن را کاروانسراهای بی نظیر به جهت نوع معماری و تجمیع هنرهای ظریف ایرانی بیان می کند.
کشف تاریخ ۴۰ هزار ساله اردبیل
یافته های تازه درباره پیشینه اردبیل در منطقه مرادلو اردبیل نشان از کشف تاریخ ۴۰ هزار ساله در اردبیل را به اثبات میرساند. محوطه شامل بیش از یکصد تخته سنگ مزین به نقوش صخره‌ای بوده که با بررسی و مطالعه هر یک از آنها زوایای پنهانی از نحوه زندگی و استقرار بشر در این منطقه از کشور نمایان خواهد شد.
.JPG)
بازار تاریخی اردبیل
اردبیل در دوران مفرغ
آثار به‌دست‌آمده در حفاری‌های صورت گرفته در اردبیل، نشان از حیات در دوره مفرغ را به‌اثبات میرساند. آثار به‌دست‌آمده شامل شمشیرهای مسی، خنجرهای مختلف، تیر و سرنیزه، حلقه برای گرفتن زه کمان و تیردان‌های مسی، از نوع تبری که در لرستان پیدا شده و باستان‌شناسان، تاریخ آن را قریب سه‌هزارسال قبل ازمیلاد معین کرده‌اند، در ناحیه اردبیل نیز پیداشده‌است.
آرامگاه شیخ صفی الدّین اردبیلی
بقعة شیخ صفی- که از بناهای منحصربه‌فرد در میان ساختمان‌های مذهبی است- شامل تعدادی از بناهای دوره‌های مختلف است که نخستین بار شاه طهماسب آنها را به‌صورت مجموعة واحدی درآورد. بعدها شاه عباس باعث افزودن بناهای مهم به این مجموعه و اصلاحاتی در آن گردید. اهمیّت زیاد این اثر تاریخی به‌طور کلی در رابطه‌ای که با سلسلة خاندان سلاطین صفویّه دارد جلوه‌گر می شود. اسلاف شاهان صفویّه و همچنین شاه اسماعیل یکم سرسلسلة این خاندان در داخل این مجموعة تاریخی به خاک سپرده شده‌اند. این مجموعه از نظر معماری اسلامی دارای اهمیّت فوق‌العاده است. هر یک از عمارات منفرد آن بی نظیر می باشد. این امر در مورد خود مقبره کمتر صادق است تا در مورد نمازخانة مقابل آن.
.JPG)
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
مقبره شیخ امین الدّین جبرئیل
مقبرة شیخ امین‌الدین جبرییل از جمله بهترین نمونة مقابر گستردة معماری اسلامی ایران محسوب می‌شود که سادگی و موزون بودن اجزای آن و سرانجام تزیین فوق‌العاده در سطوح داخلی این بنا، آن را در زُمرة شاهکارهای معماری دورة صفویه قرار داده است.
.JPG)
مقبره شیخ امین الدّین جبرئیل
مسجد جمعه اردبیل
مسجد جمعه، که تحت شمارة ۲۴۸ در تاریخ ۲۸ خرداد ماه سال ۱۳۱۵ جزو آثار ملّی به ثبت رسیده، در قسمت شمال شرقی اردبیل و بر فراز تپّه ای بلند و در میان گورستانی مرتفع، حدّ فاصل کوچه‌های عبدالله شاه و پیرشمس‌الدّین قرار گرفته است.
.JPG)
مسجد جامع اردبیل
بر طبق روایاتی که در محلّ وجود دارد، مسجد جمعه دقیقاً بر جای یک بنای پیش از اسلام برپاشده و چنین تصوّر می شود که محلّ آن آتشگاهی بوده که در صدر اسلام، همزمان با روی آوردن مردم به دین اسلام، به مسجد تبدیل شده است.
"این مسجد در شرق شهر و روی یک بلندی کوچک قرار دارد و جهت استفاده نمازگزاران به قسمت های کوچک تقسیم شده؛ بخش اصلی که زیر گنبد قرار گرفته (گنبدخانه) به قدر کفایت بزرگ است و گرداگرد آن دیواره‌ای است که رفته‌رفته به شکل ناقوس درآمده است. در جلوی مسجد نیز یک چشمه قرار دارد.
تاثیر مرثیه سرایان اردبیلی در حفظ تاریخ عاشورا
درکشور ایران به ویژه منطقه آذربایجان مرثیه سرایان اردبیلی بی شک نقش ارزنده‌ای در روایت حماسه بزرگ عاشورا و انتقال آن به نسل‌های امروزی داشته‌اند و شاعران و مداحان این دیار قرن هاست که با سروده‌ها و نوای توحیدی خود پیام و خاطره نهضت عاشورا را در اذهان زنده نگهداشته‌اند.
در مرثیه‌های شاعران اردبیلی به واقعه بزرگ کربلا از زاویه‌های گوناگون پرداخت شده و در آنها حماسه دشت نینوا، مظلومیت اهل بیت (ع) و قساوت یزید و یزیدیان به زیبایی هر چه تمام عرضه شده است. اردبیل که به لحاظ پیشینه مذهبی و تاریخی خود از چندین سده قبل به دارالارشاد و دارالامان شهرت یافته است یکی از کانون‌های مهم مرثیه سرایی در ایران محسوب می‌شود.
همچنین شمس عطار اردبیلی، بیضای اردبیلی، مرحوم عباسقلی یحیوی (تاج الشعرا) و مرحوم استاد رحیم منزوی اردبیلی از شاعران تاثیرگذار این خطه بوده‌اند. از شعرای در قید حیات اردبیل می توان به یوسف معزی اردبیلی، غفاری، تقایی و هادی اشاره کرد که در ادامه راه شعرای فقید تلاش کرده و در ترویج فرهنگ عاشورایی زحمات فراوانی کشیده‌اند.
نخستین شهری که لوله‌کشی آب شد
اردبیل، اولین شهر ایران از لحاظ لوله کشی آب شرب می‌باشد. تاریخ این لوله کشی احتمالاً به دوره صفوی معطوف می‌گردد. بطوریکه آثار آن درحفاریهای صورت پذیرفته شده موجود می‌باشد
جاذبه‌های گردشگری
آرامگاه شیخ صفی‌الدین میراث جهانی یونسکو، مسجد جامع اردبیل و بقعه سید امین الدین جبراییل از بناهای تاریخی مهمّ این شهر به شمار می‌روند. مضافاً این که دریاچه شورابیل (در داخل شهر)، رودخانه بالیقلو چای (در داخل شهر) ، دریاچه نئور، جنگل فندقلو، تله‌کابین جنگل فندقلو اردبیل،پیست اسکی آلوارس،پیست اسکی روی چمن جنگل فندقلوی نمین(اردبیل)،پیکره سنگی بابا داوود عنبران، شهر توریستی سرعین، تفرجگاه بولاغلار و دهکده سولان در زمره جاذبه‌های گردشگری مهم این شهر به حساب می آیند.
.JPG)
دریاچه شورابیل
تله کابین جنگل فندقلو یکی از مناطق نمونه گردشگری استان اردبیل در جنگل فندقلو شروع و تا قسمتهایی از محدوده گیلان ادامه پیدا می کند.این تله کابین در ۵ کیلومتری شهرستان نمین و در ۲۵ کیلومتری اردبیل واقع شده است.
از دیگر جاذبه های گردشگری اردبیل، آب‌های معدنی که اغلب مزین به زیبایی‌های بی‌نظیر طبیعی می‌باشند عبارت‌اند از: خلخال سویی، قطورسویی، دودو، ایلاندو (که بر اثر زلزله ویران شده‌است)، مشه سویی، شابیل، قینرجه، ویلادره، سردابه و... همچنین آبشارها و عوارض طبیعی دیدنی مانند آبشار نره‌گر در روستای اسبوی خلخال، آبشار شورشورنه عنبران، آبشار سردابه، دریاچه واقع در قله سلطان سبلان، روستای زیبای اندبیل(خلخال) و سواحل رود قزل اوزن، جاده فوق‌العاده زیبای خلخال به اسالم، مراتع وسیع دامنه سبلان [۶۵] روستای اناردر جاده اردبیل به مشکین شهر زادگاه مادر بابک خرمدین وقلعه مربوط به بابک خرمدین مبارز اردبیلی می باشد.
جشنواره گلهای بابونه اردبیل
از دیگر جاذبه های گردشگری اردبیل جشنواره گلهای بابونه، که همه ساله همزمان با روز جهانی گل و گیاه در ۲۵ و ۲۴ خرداد، با حضور گسترده گردشگران داخلی و خارجی در منطقه توریستی جنگل فندقلو ی اردبیل که یکی از مناطق بکر و ذخیره‌گاه طبیعی گیاهان دارویی است برگزار می‌شود.
این جشنواره در مراتعی با وسعت چند صد هکتار بابونه، به همت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان برگزار می‌گردد.
صنایع دستی اردبیل
اردبیل به واسطه داشتن تاریخ کهن در ادوار مختلف وتکامل در این دوره‌ها صنایع دستی مختلفی را در جهت نیاز به آن به تکامل رسانده و به جوامع مختلف معرفی وصادر نموده است. به وضوح می‌توان اوج این شکوه را در دوره صفویه جستجو نمود که بایستی این شکوه را به نام مکتب اردبیل ثبت نمود.
آبگینه
بافته و نساجی سنتی
رودوزیهای سنتی
سفال وسرامیک سنتی
صنایع دستی تلفیقی
صنایع دستی چرمی
صنایع دستی چوبی وحصیری
صنایه دستی سنگی
نمد مالی
گلیم بافی
ثبت در فهرست آثار طبیعی ملی
قله سبلان به شماره ۱۹۴۹۶/۱۲ در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده و سند مالیکت آن از ارتفاع بالای سه هزار و ۶۰۰ متری قله سبلان به وسعت شش هزار و ۲۰۰ هکتار به نام سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده‌است.
.JPG)
کوه و قله سبلان عروس قله های ایران
غذاهای سنتی
از غذاهای سنتی اردبیل می‌توان به آش اوماج، آش دوغ، آش شیر، آَش یارما، بزباش، پیچاق قیمه، تاس‌کباب، ترحلوا، ترشی‌قرمه، چیغیرتما، حلوای زرد، حلوای زنجبیل، خشیل، خورش قاتق، ساج‌ایچی، سوغان‌سو، قرمه‌سبزی، قویماق، قیساوا، قیقاناق، کوفته، لونگی و هرا اشاره کرد.
.JPG)
دریاچه ای واقع در قله سبلان
آش دوغ اردبیل( آیران آشی ) مهم‌ترین غذای سنتی اردبیل است و به‌عنوان غذای سنتی جهانی شناخته شده‌است.
ره آورد
از مهم‌ترین سوغات اردبیل می‌توان آب‌نبات، تخمهٔ آفتابگردان، حلوای سیاه، سرشیر، شیرینی‌های محلی، شکلات روسته، عسل طبیعی سبلان، عصارهٔ گلهای سبلان و کره را نام برد.
حلوای سیاه اردبیل معجونی است که از جوانهٔ گندم و کرهٔ طبیعی تهیه می‌شود و بسیار مقوی و نیروزا می‌باشد.
موزه‌ها
اردبیل به دلیل داشتن تاریخ کهن، همواره آثارتاریخی بیشماری رادر خود جای داده‌است. به همین دلیل آثار موجود در موزه‌های اصفهان، تبریز میراثی از تاریخ اردبیل به شمار می‌رود که دردوره‌های تاریخی بالاخص دوره صفویه از این دوران می‌باشد.
موزه تاریخ طبیعی اردبیل
موزه مردم‌شناسی اردبیل
موزه صنایع دستی اردبیل
موزه مفاخردینی اردبیل
موزه مفاخراردبیل
موزه تخصصی باستانشناسی(درمحل بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی)
موزه سنگ و کتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی (درمحل بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی)
موزه چینی‌ها یا چینی خانه (درمحل بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی)
موزه باستانشناسی خلخال
گرمابه های تاریخی
گرمابه های تاریخی اردبیل معمولاً قدمتی طولانی دارند. نقشه‌های تاریخی موجود از بافت قدیمی شهر نشان می‌دهند که بیش تر گرمابه های شهر در کنار مساجد قرار داشته‌اند.
گرمابه های تا دوره صفویه
گرمابه قرادگنک (لطفی)
گرمابه حاج محسن
گرمابه حاج شیخ
گرمابه آقانقی
گرمابه یعقوبیه
گرمابه میرزاحبیب
گرمابه ابراهیم آباد
گرمابه زینال
گرمابه منصوریه
گرمابه های دوره قاجاریه
گرمابه پیر
گرمابه سرچشمه
گرمابه اوچ دکان
گرمابه پیرزرگر
پل‌های تاریخی اردبیل
پل یئدی گوز(پل هفت چشمه)
پل یعقوبیه
پل نادری
پل سید آباد
پل کهرالان (کلخوران)
پل سامیان
پل قره سو
پل ابراهیم آباد
قرمزی کورپی (پل قرمز)[۹۷]
.JPG)
پل یئدی گوز
کاروانسراها
باتوجه به جایگاه تجاری-اقتصادی شهر اردبیل طی ادوارگذشته و در پی آن ورود تجار و مسافران مختلف، بدیهی است مکانهایی برای اقامت و اتراق مسافران و چهارپایان در نظرگرفته شده بود که اصطلاحاً کاروانسرا نامیده می‌شد.
بطور نمونه: سرای حاج احمد، سرای گلشن، کاروانسرای زنجیرلی و... در نقشه‌های سال ۱۸۲۷ میلادی ۳ کاروانسرای شهر در نزدیکی دروازه قنبلان واطراف بازار قرار داشته‌اند.
کاروانسرای عباسی نقدی کندی
کاروانسرای سربازوطن (قانلی بلاغ)
کاروانسرای شورگل
خانه‌ها و عمارت های تاریخی اردبیل
عمارت آقازاده
خانه خلیل زاده
خانه حاج یوسف صادقی
خانه خادم باشی
خانه رضازاده
خانه سید هاشم ابراهیمی
خانه شریعت
خانه مرحوم مروج (خلیل زاده)
خانه مناف زاده
خانه میر فتاحی
خانه نوری زینال (خوئی)
خانه وکیل‌الرعایا
.JPG)
خانه تاریخی رضازاده اردبیلی-محله اوچ دکان
روز ملی اردبیل
۴ مرداد هر سال سالروز تاسیس سلسله صفویه و با هدف گرامی‌داشت خدمات خاندان صفوی، این روز توسط شورای فرهنگ عمومی کشور، به نام «روز ملی اردبیل» در تقویم تاریخ فرهنگی ایران ثبت گردید.
خواهر خوانده های شهر اردبیل
تیساوازوری مجارستان؛ از خواهرخوانده‌های اردبیل در سال ۲۰۱۱ میلادی
ارزروم ترکیه؛ از خواهرخوانده‌های اردبیل در سال ۲۰۱۳ میلادی