معضل وجه‌المصالحه‌های میلیاردی
سلامت نیوز: دو میلیارد و ٦٠٠ میلیون تومان قیمت جان جوانی است که در ٢٢ سالگی در یک نزاع خیابانی مرتکب قتل شده است. مادر ساعت‌ها برای جلب رضایت از اولیا دم اشک ریخته و پدربارها راهی خانه‌ای شده که صاحبانش در را به روی پدر کسی که فرزندشان را به قتل رسانده باز نمی‌کردند. پسر دو بار تا پای چوبه‌دار می‌رود اما حکمش اجرا نمی‌شود و اولیای دم فرصتی دوباره و در نهایت به مبلغی عجیب رضایت می‌دهند. دو میلیارد و ٦٠٠ میلیون تومان وجه‌المصالحه. امروز تمام اعضاء خانواده سرمایه‌شان را تبدیل به پول کرده‌اند و روی هم گذاشته‌اند و تن به کوچی ناخواسته به شهری دور داده‌اند تا طناب‌دار را از گردن پسر جوان‌شان باز کنند. کمی دورتر محیط‌بانی به جرم قتل شکارچی غیرمجاز محکوم به قصاص است و خانواده‌اش باید یک میلیارد تومان بپردازند تا حضور او را پس از سال‌ها در خانه شاهد باشند و کمی آنسوتر خانواده‌ای تاوان عصبانیت مرد خانه را با مبلغ یک میلیارد تومان می‌پردازد. دیه‌های چند میلیاردی شده‌اند بلای جان فرهنگ بخشش.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه اعتماد در ادامه گزارش خود می نویسد: این روزها پرونده‌های قتل عمد یکی بعد از دیگری راه‌شان به سمت و سوی وجه‌المصالحه کج می‌شوند و خانواده شاکی به جای گذشت از خطای مجرمی که به عمد یا در یک حادثه مرتکب قتل شده و قرآن کریم و دین اسلام برآن توصیه بسیار کرده‌اند، زمینه را برای چانه‌زنی و بحث بر سر مبلغ وجه‌المصالحه آماده می‌کنند.
مبالغی که تا چندی پیش عددهای چند صد میلیونی بودند و حالا سقفی ندارند و تا چند میلیارد تومان هم می‌رسند. قانون‌گذار حقی را برای خانواده مقتول درنظر گرفته است و حالا با رواج این مبالغ بسیار نمی‌تواند این حق را از آنها سلب کند و همین است که مبالغ وجه‌المصالحه بدون محدودیت هر روز افزایش پیدا می‌کنند و جایی برای پرسش از شاکیان پرونده نیست. در حالی که طبق ماده ٥٤٩ قانون مجازات اسلامی دیه کامل ١٦٥ میلیون تومان در ماه‌های غیر حرام در نظر گرفته شده است و این مبلغ در ماه‌های حرام (محرم، رجب و ذی‌القعده) به اندازه یک سوم افزایش پیدا می‌کند و به ٢٢٠ میلیون تومان می‌رسد. اما اتفاقی که شاهدش هستیم این است که برخی خانواده‌ها برای گذشت از قصاص مبلغی چندین و چند برابر حتی تا حدود ٢٠ برابر عدد دیه را مطالبه می‌کنند.
اخیرا در یکی از پرونده‌هایی که در دادگاه کیفری به آن رسیدگی شد، خانواده مقتول مبلغ دو میلیارد و ٦٠٠ هزار تومان را به عنوان وجه المصالحه تعیین کردند و خانواده جوان ٢٥ ساله‌ای که در معرض اعدام بود با فروش تمام دارایی‌شان این مبلغ را تهیه کردند و فرزندشان را از مرگ نجات دادند.
باقر قربان‌زاده، رییس شعبه دهم دادگاه کیفری استان تهران که قاضی رسیدگی به این پرونده بود، در رابطه با افزایش میزان وجه‌المصالحه در پرونده‌های قتل می‌گوید: «حق اولیای دم در پرونده قتل چهار نوع است، اول اخذ دیه که حدود ١٦٥ میلیون تومان است، دوم قصاص یا گذشت و بعد هم مصالحه. مبالغ نجومی که این روزها باب شده‌اند مربوط به حق مصالحه است که قانون‌گذار برای اولیای دم در نظر گرفته است. عموما هم مصالحه را انتخاب می‌کنند و دیه نمی‌خواهند و در عوض بر سر یک قیمتی توافق می‌کنند. در این زمینه خلأ قانونی داریم به این دلیل که قرار دادن این حق برای اولیای دم منشأ سوءاستفاده‌های کلان شده است.»
قربان‌زاده در مورد اینکه بعضی از خانواده‌ها عنوان می‌کنند که ما این پول را صرف ساخت حسینیه و مدرسه به نام مقتول می‌کنیم گفت: «من تا به حال این را نشنیده‌ام، اما فکر می‌کنم کسانی که این مبالغ را می‌گیرند با هدف خیر این کار را نمی‌کنند.»
رییس شعبه دهم دادگاه کیفری در مورد تجربه اخیری که در مورد پرونده محمد داشت که اولیای دم دو میلیارد و ٦٠٠ میلیون تومان وجه‌المصالحه تعیین کردند، می‌گوید: «این مبلغ بالاترین مبلغی بود که در تمام دوران قضاوتم در دادگاه کیفری به عنوان وجه‌المصالحه تعیین شد؛ در بعضی موارد زمانی که خانواده مقتول شرایط مالی خانواده متهم را می‌داند نرخ بالاتری را در نظر می‌گیرد.»
تعیین مبالغ به معضل تبدیل شده
شیخ اسماعیل اینانلو سال‌هاست با ورود به پرونده‌هایی که حکم برای آنها صادر شده است برای جلب رضایت اولیای دم تلاش و برای تهیه مبلغ دیه از طریق خیرین اقدام می‌کند. در مورد فرهنگی که اخیرا باب شده است می‌گوید: «تعیین این مبالغ هم معضلی است. باید روندی ایجاد شود که اجازه ندهند خانواده‌ها چنین مبالغی را در نظر بگیرند، دادگاه نباید چنین اجازه‌ای بدهد که اولیای دم این مبالغ را تعیین کنند، اگر می‌خواهند گذشت کنند، تعیین این مبالغ نجومی که می‌دانند خانواده قاتل از پس تهیه آن بر نمی‌آید دیگر معنایی ندارد.» البته او در مورد کمپین‌هایی که برای جمع‌آوری دیه توسط هنرمندان و موسسات خیریه تشکیل می‌شود هم می‌گوید: «باید فرهنگ‌سازی شود که خیال افراد از این بابت راحت نشود که اگر از سر عصبانیت در یک نزاع کسی را به قتل می‌رسانند پیش خود بگویند عده‌ای از ما حمایت می‌کنند و مبلغ دیه‌مان را خیرین می‌پردازند. این مساله بابی می‌شود برای اینکه این پرونده‌ها افزایش پیدا کنند.»
